ATARDAMAR TIKANIKLIĞI
Atardamar Tıkanıklılğı Nedenleri ?
Atardamar kalpten tüm organlara ve dokulara temiz kanı taşıyan damarlarımızdır. Bir çok hastalığa bağlı atardamarlarda daralma, tıkanma, genişleme ya da yapısal bozukluklar gelişebilir.
Atardamar tıkanıklığı farklı yaşlarda görülen ve bir çok nedene bağlı olarak gelişen geniş bir hastalık grubudur. Görülme sıklığı toplumdan topluma değişmekle birlikte görülme sıklığı %12-14 dür. Yaşlı populasyonda çok daha sık olup 70 yaş üstünde görülme sıklığı %20' leri bulmaktadır.
Risk faktörleri sigara kullanımı, yüksek tansiyon ve şeker hastalığıdır. Hastalar rastlantı eseri saptanabildiği gibi yürümede zorluk, bacakta ağrı ile başvurabilir. Bacak ağrısının tipik bulgusu eksersiz ile artıp dinlenme ile azalır. Hasta bir süre yürüdükten sonra ağrı nedeniyle durmak zorunda kalır, bir süre dinlenir, rahatlar ve tekrar yürümeye başlar.
Atardamar darlık ve tıkanıklıklarının altında yatan temel neden damar kireçlenmesi yani atherosklerotik değişikliklere bağlı lümenin daralmasıdır. Sıklıkla bacak damarları tutulur. Daha genç hastalarda benzer bulgular gelişmesi durumunda damar kireçlenmesi dışı nedenler damar darlık ve tıkanıklığında araştırılmalıdır.
Bacak Damar tıkanıklık nedenleri;
- Atheroskleroz (damar kireçlenmesi)
- Tromboemboli (Pıhtılaşmaya bağlı tıkanmalar)
- Travma
- Vaskülit (damarların inflamatuvar duruma bağlı daralması ya da tıkanması) (Takayasu, Wegener, Poliarteritis nodosa, Behçet Hastalığı)
- Kollajen doku hastalıkları
Atardamar Tıkanıklığında Tanı
Bacaklarda yürümekle artan dinlenmekle azalan yakınmalar ile başvuran hastada bacak ağrısı yapacak diğer kas iskelet ve nörolojik nedenler dikkatli bir muayene ile ekarte edilir. Atardamar hastalığının tanısının konulmasında bir çok radyolojik yöntem kullanılmaktadır.
Girişimsel radyoloji atardamar darlık ve tıkanıklığının teşhisinde önemli rol oynar.
Atardamar hastalıklarının tanısında kullanılan yöntemler;
Doppler Ultrasonografi
BT (Bilgisayarlı tomografi) anjiografi
MR (Manyetik rezonans) anjiografi
Dijital subtraksiyon anjiografi (DSA) = kateter anjiografi teknikleri kullanılır.
Atardamar darlık ve tıkanıklığı teşhisi için daha detaylı bilgi için aşağıdaki linke tıklayınız.
Atardamar Tıkanıklığının Tedavisinde Kullanılan Teknikler
Balon, Balon anjioplasti, Stent Yerleştirilmesi
Darlık ve tıkanıklar damarın yerine, damarın çapına, altta yatan hastalığa bağlı olarak balon ve/veya stent yerleştirilerek damar tedavi edilir.
Vücut damarlarının darlık ya da tıkanıklıklarının tedavisinde en sık kullanılan teknik balon plasti ya da diğer adıyla balon anjioplastidir. Basitçe çalışma mekanizması darlık ya da tıkanıklık kılavuz tel ile geçildikten sonra kılavuz tel sabit tutulurken üzerinden sönük balon darlık düzeyine getirilir ve damara uygun çapta şişirilerek darlık genişletilir. Damar darlık ya da tıkanıklığı bu şekilde tedavi edilmiş olur. Bu kasık atardamarından girilerek darlık ya da tıkanıklık bulunan damarın direkt damar içinden tedavi edilme tekniğidir.
Stent çeşitli metallerden yapılmış örgülü kafes yapısında tıbbi ekipmandır. Stent kapalı olarak kılavuz tele yüklenir, darlık düzeyine getirildiğinde kasık dışında kalan kilit kesimi hareket ettirilerek stent darlık düzeyinde açılır. Bazı damar kesimlerinde direkt stent bazı yerlerde ise balona cevap alınamayan durumlarda darlık ve tıkanıklık düzeylerine stent yerleştirilir.
Bacak Damar Darlık ve Tıkanıklığı Tedavisi konusunda daha detaylı bilgi için aşağıdaki linke tıklayınız.
Bacak Damar Darlık ve Tıkanıklığı
Sol kola giden arterde darlık (SAĞ), darlığa yönelik balon Tedavisi (ORTA), Stent yerleştirilmesi sonrası normal damar görünümü (SOL)
Damar darlığının balon ile tedavisi (kırmızı ok). Damar darlığı kılavuz tel ile geçildikten sonra kılavuz tel üzerinden balon yüklü katater ilerletilir ve darlık düzeyinde balon şişirilir (kırmızı ok). Darlık genişletilir.Darlık, balon ile tedavi edilemediğinde ya da balon uygun olmadığında darlık ya da tıkanıklıktan kılavuz tel geçirilir. Kılavuz tel üzerinden kapalı stent yerleştirilir. Darlık ya da tıkanıklık düzeyinde stent açılıp (mavi oklar) damar tedavi edilir.
Aterektomi, Damar Tıraşlaması
Basitçe damarın tıraşlanması olarak tanımlanır. Özellikle ileri derecede kireçlenmeye bağlı damar tıkanıklıklarının tedavisinde yararlıdır. Yoğun kireçlenme bulunan damarlarda balon ve stent uygulamaları damarda yeterli genişleme sağlayamamakta ve damarlar erken dönemde yeniden tıkanmaktadır.
Birçok farklı mekanizma ile çalışan aterektomi cihazları bulunmaktadır. Çoğu aterektomi cihazında tıkanıklığın kılavuz tel ile geçilmesi gerekmekte ve sonra kılavuz tel üzerinden çalışmaktadır. Bazı tip aterektomi cihazları damar tıkanıklığı kılavuz tel ile geçilemediği durumlarda kullanılır ve yararlı olur.
Cihaz damar içerisinden ilerletilerek tıkanıklık olduğu yerde bıçak sistemi hızlı dönüp çalışarak kireçlenmiş alan temizlenirken kendi içinden aynı anda serum verip bu dökülen parçalar serum ve kan ile birlikte aspire edilip geri alınarak normal damar duvarı korunabilmektedir.
Bunun dışında laser ve ses dalgaları ile çalışan sistemler de atherektomi amacıyla kullanılabilmektedir.
Sonuç olarak kireç yükü azaltılmış damara stent ya da balon uygulandıktan sonra damarda daha iyi genişleme sağlanabilmekte ve damarın daha uzun süre açıklığı başarılabilmektedir.
Kaynak:
Tüm bilgiler güncel literatürlerin gözden geçirilmesi ile Prof. Dr. Mutlu Cihangiroğlu tarafından derlenmiştir.
Bakınız: Bacak damar darlık ve tıkanıklıkları tedavisi
Damar tıkanıklığı nedenleri nelerdir?
**Damar darlık ve tıkanıklığının belirtileri nelerdir?** **Damar darlık ve tıkanıklığının teşhisi nasıl yaplır?**Anjiyografi nedir?
Akut atardamar tıkanıklığı nedir?
