DİYABETİK AYAK NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Diyabetik ayak teşhisi son derece kolaydır. Şeker hastası bir kişide ayakta iyileşmeye dirençli yaraları bulunduğu anda teşhis konur. Asıl zorluk diyabetik ayakta tedaviye hazırlık olacak teşhis süreclerinin hızlıca tamamlanmasıdır.
Diyabetik ayakta temel neden, atheroskleroz dediğimiz damar sertleşmesi ya da kireçlenmesidir. Damar kireçlenmesine başta sigara olmak üzere yüksek kolesterol ve lipid değerleri, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, şişmanlık ve ailesel nedenler sebep olmaktadır. Günümüzde diyabet, diğer adıyla şeker hastalığı, devam eden kan şekeri yüksekliği sonucu oluşan, yakınmalara neden olan ilerleyici bir hastalıktır.
Diyabetik hastalarda ayak yarası -diyabetij ayak bir kaç nedenden kaynaklanabilmektedir. Bunlar;
- Damarda bozulmaya bağlı direkt damar darlık ve tıkanıklığından kaynaklanabileceği gibi
- Sinir hasarına bağlı ayağı koruyamama sonucu çarpmalara bağlı olarak da gelişebilir. Sinirde bozulma-diyabetik nöropati- ağrıyı hissetmeme, duyarsızlık,
- Vücudu enfeksiyona karşı koruma mekanizmalarında ve akyuvar işlevlerinde yavaşlama,
- Ayak hijenininde bozulması sonucu ayaklarda ülsere yaralar ve gangrenler gelişir.
Bütün bu nedenler birarada olabileceği gibi tek başına damar ya da sinir tutulumu olabilir. Ayaklara yeterince kan gitmez ve ayak beslenemez, hasta ağrıyı hissetmediği için ayaklarını sık sık çarpar- travma ve hijenin bozulması nedenleri biraraya geldiği zaman iyileşmeyen, tedaviye dirençli ve ilerleyici gangrenler doku ve organ kayıplarına yol açar.
Diyabetik Ayak Belirtileri
Hastaların açık ve uzun süreden beri iyileşmeyen yaraları olabileceği gibi henüz açık yara gelişmeyen hastalarda damar darlık ve tıkanıklıkları nedeni ile yürüme sırasında gelişen ağrı yakınmaları bulunabilir. Başlangıçta belirti vermezken damarlarda daralma ve tıkanıklıklar arttıkça yürümekle gelişen bacaklarda ağrı ortaya çıkar. Bu ağrı hastanın baldır kaslarına ihtiyaç duyulan kanın gönderilememesi sonucu gelişir. Ağrı gittikçe şiddetlenir ve kişiyi durup dinlenmek zorunda bırakır. Dinlenmekle geçen ağrı ileri dönemde istirahatte de ortaya çıkar. Diyabetik nöropati gelişen hastalarda ağrı olmayabileceği de dikkate alınmalıdır.
Diyabetik Ayak Teşhisinde Kullanılan Yöntemler
Diyabetik ayak tanısı yaraları olan ve şeker hastası olduğu bilinen kişilerde kolaylıkla konulur. İyileşmeyen ayak yarası bulunan hastaların bir kısmında şeker hastalığı ilk kez teşhis edilebilir. Bu nedenle diyabet olduğunu bilmeyip sadece ayak yarası nedeniyle ilgili bölümlere başvurmayan hastalarda ciddi zaman kayıpları yaşanmaktadır.
Diyabetik ayak tansında kullanılan görüntüleme yöntemleri;
- Doppler Ultrasonografi
- Bilgisayarlı tomografi anjiografi
- Manyentik Rezonans anjiografi
- Kateter anjiografi (DSA)
Hastanın muayenesinde nabızlar alınamadığı zaman ilk tanı yöntemi Doppler ultrasonografidir. Bununla sorun saptandıktan sonra tedavi öncesi planlama için anjiografi (damarların görüntülenmesi) yapılır. Bu teknik bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) ya da katater anjiografi ile yapılabilir. En doğru teşhis katater anjiografi ile konulabilmekle birlikte günümüzde BT ya da MR anjiografide yüksek doğrulukla tanı konabilmektedir. Ayaklarında ağrı nedeniyle ayaklarını sabit tutamayacak hastalarda BT anjiografi tercih edilir. BT anjiografi damar kalsifikasyonlarını da göstermesi yönünden MR anjiografiye üstündür. Bununla birlikte yoğun kireçlenme gösteren diz altı damarların gösterilmesinde BT damar açıklığı göstermekte yetersiz kalabilmektedir. Bu hastalarda MR anjiografi tercih edilebilir.
Dikkat edilmesi gereken önemli bir konu hastada diyabetik ayak ile birlikte böbrek tutulumunun olup olmadığıdır. MR ve BT' de kullanılacak kontrast madde denilen ilaçların böbreklere zarar verebileceği dikkate alınarak işlem öncesi hastalarda kan üre ve kreatin testlerine mutlaka bakılmalııdır. İncelemeden sonra bol su içilmesi unutulmamalıdır.
