DRENAJ
Drenaj Nedir? Nerelerde Kullanılır?
Girişimsel radyoloji bölümünde sık uygulanan bir tedavi yöntemi olup birçok hastalıkta kullanılmaktadır. Geçmişte drenaj ameliyat ile yapılan bu işlem günümüzde teknolojinin gelişmesi ile ultrasonografi, skopi ya da bilgisayarlı tomografi eşliğinde ameliyatsız olarak uygulanır.
Drenaj ya da drene etmek bir vücut boşluğunda, organ içinde biriken sıvıların veya iltihapların diğer adıyla apsenin boşaltılması, idrar ya da safra kanallarındaki tıkanıklığının giderilmesi için yapılan bir girişimsel işlemdir.
Drenaj genel anestezi gerektirmeden lokal anestezi ya da sedoanaljezi ile görüntüleme yöntemleri eşliğinde yapılır. Çocuklarda ve bilinç bulanıklığı olan hastalarda genel anestezi gerekebilir.
Drenaj görüntüleme yöntemleri kılavuzluğunda direkt ciltten girilerek (perkütan) iğne, kateter ve kılavuz teller gibi özel ekipmanlar kullanılarak uygulanır. Hangi görüntüleme yöntemi ile koleksiyon en ideal şekilde görüntülenir ise o yöntem tercih edilir. Safra yolları ve idrar yolları tıkanıklığının drenajında hem ultrasonografi hem de skopi cihazı aynı anda kullanılır.
Drenaj Öncesi Hazırlık Nasıl Yapılır?
- İşlemden önce kan sulandırıcı ilaçlar 5 gün öncesinde bırakmalıdır.
- İşlem öncesi hemogram, PTT, PTT (INR) gibi kan testlerinin yapılması gerekir.
- Bazı durumlarda özellikle safra yolları drenajında işlem öncesi antibiyotik başlanması gerekebilir.
- İşlem öncesi hasta süreçler hakkında bilgilendirilir ve onam formu alınır.
Drenaj Yöntemi ile Hangi Hastalıklar Tedavi Edilir?
- Perkütan kist drenajı özellikle karaciğer, böbrek, over kistleri bası ya da ağrı yakınmalarına yol açtıklarında uygulanır. Ameliyatsız bir yöntem olan perkütan yöntemle drenaj yapılır. Pankreas kistleri de teşhis amacıyla boşaltılabilir.
- Perkütan koleksiyon drenajları herhangi bir anatomik alanda gelişen lenf sıvısı (lenfosel) ya da idrar kaçaklarının (ürinoma) tedavisinde uygulanır. Bu drenajlar perkütan yolla yani direkt ciltten girilerek tedavi edilir.
- Perkütan apse drenajları karın için, karaciğer, akciğer ya da yumuşak dokuda gelişen klinik tablonun enfeksiyonu desteklediği durumlarda uygulanır. Karaciğer, karın içi gelişen apselerin birincil tedavisi perkütan drenaj yöntemidir. Ameliyat sonrası gelişen apselerde de drenaj uygulanır. Drenaj ameliyat ile karşılaştırıldığında riski daha düşük ve hastanede kalış süresi kısadır.
- Torasentez çeşitli nedenlere bağlı olarak göğüs kafesi içinde gelişen sıvı koleksiyonlarının tedavisinde uygulanır. Plevral effüzyon nefes darlığına yol açar. Torasentez işleminde ultrasonografi eşliğinde direkt ciltten girilerek yapılır. Tekrarlama riski yüksek plevral effüzyonlarda kateter yerleştirilerek bu sıvı boşaltılır ve bu sayede hastanın yakınmaları giderilmiş olur. Sıvı tamamen boşaltılıncaya kadar kateter burada tutulur. Gereğinde kateterden bazı maddeler verilerek plöridez denilen işlem yapılarak zarlar yapıştırılır ve sıvının tekrar birikmesi engellenmiş olur.
- Asit karın içi sıvı birikimidir. Parasentez bu asit sıvısının drene edilmesidir. Siroz, kanser, geçirilmiş ameliyatlar gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Natürü kanlı, şilöz, seröz ya da iltihabi olabilir. Bu sıvı hastada karın ağrısı, kabızlık, bulantı kusma ve nefes darlığına neden olabilir. Karın içine iğne ile girilerek ya da tekrarlama olasılığı olan durumlarda kateter yerleştirilerek asit boşaltılır.
- İdrar yolları tıkanıklığı (Perkütan nefrostomi) idrar yollarında taş, tümör ve dış basıya bağlı olarak gelişebilir. İdrar yolları tıkandığı zaman böbrek içinde bulunan toplayıcı sistem genişler, bu klinik durum hidronefroz olarak tanımlanır. Hidronefroz ihmal edilir ise böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yol açar.
- Perkütan nefrostomi olarak adlandırılan bu işlemde ultrasonografi eşliğinde direkt ciltten girilerek toplayıcı sistem içine kateter yerleştirilerek idrar dışarıya aktarılıp torbada biriktirilir. Bazı kanser hastalarında kateter kalıcı olabilirken taş, enfeksiyon, darlık gibi çoğu hastada süreç giderildikten sonra kateter çıkarılır. Gereğinde işlem sonrasında üretere stent yerleştirilir.
- Safra yolları tıkanıklığının tedavisinde perkütan bilier drenaj yöntemi kullanılır. Safra yolları tıkandığı zaman hastanın göz içleri sararır, sarılık ortaya çıkar ve idrar rengi de koyulaşır.
- İyi ya da kötü huylu durumlara bağlı olarak safra yolları tıkanıklığı gelişebilir. Taş, konjenital hastalıklar ve enfeksiyona bağlı iyi huylu darlıklar gelişirken karaciğer, mide, 12 parmak bağırsağı, pankreas, lenf nodu ve safra kesesi ile yolları kanserlerine bağlı iç ya da dış bası nedeni il safra yolları tıkanır. Bu tıkanıklıklar eğer endoskopik yol başarılı olamaz ya da uygulamaz ise direkt ciltten girilerek safra yollarına kateter ya da stent yerleştirilerek safranın bağırsağa akışı sağlanır ve hasta tedavi edilmiş olur.
Girişimsel radyoloji vücudumuzda gelişen tüm kist ve koleksiyonların, idrar ve safra yolları tıkanıklıklarının tedavisinde ameliyatsız yaklaşımla başarılı şekilde drenajı sağlayarak birçok hastalığın tedavisinde önemli rol oynar.