KARACİĞER KANSERLERİNDE ABLASYON TEDAVİSİ
Ablasyon Nedir?
Kanser tedavisinde kullanılan bir yöntemidir. Belirli boyutlardaki tümör dokusunun ısı kullanılıp yok edilmesi ya da küçültülmesidir. Ablasyon girişimsel radyoloji ünitelerinde ultrasonografi ya da bilgisayarlı tomografi eşliğinde uygulanır. 3 cm' den küçük tümörlerde ablasyon etkinliği cerrahi yaklaşımla benzerdir. Tümör boyutu büyüdükçe ablasyonun küratif etkinliği azalmaktadır.
Ablasyonda ısı kaynağı olarak radyofrekans, mikrodalga, lazer gibi yüksek ısı kullanılabildiği gibi kriyoablasyonda argon gibi gazlar kullanımı ile dondurularak uygulanır. Elektrik akımının kullanıldığı irreversibl elektroporasyon da sınırlı kullanım alanları bulunmaktadır.
Karaciğer Ablasyonu Hangi Durumlarda Yapılır?
Ablasyon karaciğerin kendi kanserlerinde (HCC, ICC) ya da karaciğere başka organlardan yayılan (kalın bağırsak, akciğer, meme, mide kanserleri) metastazlarında kullanılan bir tedavi yöntemidir.
Ablasyon yöntemi belirli boyutlardaki tümörlerde kür tedavisi olarak kabul edilir, 3 cm' den küçük ve 4 adetten az tümörlerde etkili bir tedavi yöntemidir. Bununla birlikte 3 cm' den büyük tümörlerde ablasyonun küratif etkinliği azalmaktadır.
Ablasyon Tedavisinde Riskli Durumlar Nelerdir?
Ablasyonun riskleri lezyonların yani tümör dokusunun yerleşimine, hastanın yaşına ve eşlik eden diğer hastalıklara göre değişmektedir. Damarlardan, kapsülden, safra yollarından ve çevre dokulardan uzak yerleşimdeki tümörlerde risk düşük iken bu yerleşimlere yakın tümörlere uygulanan ablasyonda risk artmaktadır.
Karaciğer ablasyonunda riskli durumlar nelerdir?
- Karaciğer kapsül altı yerleşimi (subkapsüler)
- Diyafragma altında ya da diyafragmaya bitişik tümörler
- Safra yollarına bitişik tümörler
- 3 mm' geniş damarlara bitişik tümörler
- Safra kesesine bitişik tümörler
- Karaciğerden dışarı uzanıp kalın bağırsak, mide, 12 parmak bağırsağı (duedenum), böbreklere, cilte bitişik tümörlerde risk artmaktadır.
Ablasyonun Riskleri Nelerdir?
Girişimsel radyoloji ünitelerinde uygulanan termal ablasyon teknikleri olan mikrodalga, radyofrekans, kriyoablasyon yöntemlerinde benzer riskler ya da yan etkiler - komplikasyonlar ortaya çıkmaktadır. İşleme bağlı ciddi komplikasyonlar ya da yan etkiler yaklaşık %2.3 sıklıkla görülür. Karaciğer ablasyonuna bağlı yan etkiler ya da komplikasyonlar;
- Damar hasarları; hepatik ven ya da portal vende pıhtışlaşma (trombüs), atardamarlarda kanama, yalancı anevrizma
- Safra yolları hasarları; safra yollarında daralma, safra kaçağı ve buna bağlı biloma, karın içine safra kaçağı, bilier peritonit
- Tümör yerleşim yerinde enfeksiyon, apse gelişimi
- Komşu organlarda hasar, mide, bağırsak delinmesi (perforasyon), böbrek ve safra kesesi hasarı,
- Radyofrekans ablasyonda monopolar sistem kullanıldığında, uygun topraklanma yapılmadığında cilt yanıkları, kalp pili sorunları,
- Mikrodalga ablasyonda, çok geniş ablasyon uygulamalarında karaciğer enzim yükselmeleri, karaciğer yetmezliği
- Kriyoablasyonda kriyoşok gelişimi
- Ablasyon sonrası giriş trasesi boyunca ya da yetersiz ablasyona bağlı tümörün yayılması ya da tekrarlaması söz konusu olabilir.
Ablasyon Tedavisinde Riskli Durumların Yönetimi
Karaciğer kanser ya da metastazlarının ablasyonunda yüksek riskli yerleşime sahip lezyonlara yaklaşımda bazı korunma yöntemleri devreye sokulmalıdır. Ablasyonda riski azaltma yöntemleri nelerdir?
- Sıvı tampon oluşturma; Komşu organlara ya da karaciğer kapsülüne bitişik lezyonlarda hidrodiseksiyon yöntemi uygulanır. Bu yöntemde kitle ile komşu yapı arasına iğne ile girilerek soğuk serum (izotonik ya da %5 dekstroz) verilerek koruma sağlanır.
- Vasküler yapılara komşu ya da kapsül altı yerleşimli tümörlerde laparoskopik ablasyon yaklaşımı önerilebilir. Bazen vasküler yapılar geçici süre kapalı tutulabilir.
- Vasküler yapılara komşu türmörlerde tedavi etkinliğinin azalması yönünden de mikrodalga ablasyon radyofrekans ablasyona tercih edilir.
- Damarlara ve safra yollarına komşu tümörlerin ablasyonunda kriyoablasyonun daha güvenli olabileceğini belirten çalışmalar da mevcuttur.
- Damarlara ve safra yollarına bitişik tümörlerinde ablasyona alternatif teknik irreversible elektroporasyon olduğunu da gösteren çalışmalar yayınlanmıştır.
- Diyafragmaya komşu lezyonlarda akciğerde geçici hava kaçağı yaratılabilir.
Ablasyon Tedavisinde Takip
Ablasyonda en doğru yaklaşım girişimsel radyoloji ünitesinde, bilgisayarlı tomografi ve ultrasonografi eşliğinde uygulanmasıdır. Ablasyon sonrası kontrol amacı ile kontrastlı bilgisayarlı tomografi kontrolü yapılmalıdır. İşlemden 3 gün sonra karaciğer ultrasonografisi ve kan testleri, 2-3. ay, 6. ay ve 9. ay bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Karaciğer ablasyonu nasıl uygulanır?
